Тархалт:

Хөвсгөл аймгийн Мөрөн, Их-Уул, Рашаант, Галт, Шинэ-Идэр, Бүрэнтогтох, Тариалан, Тосонцэнгэл, Төмөрбулаг, Түнэл, Ханх, Архангай, Хэнтий, Төв, Булган, Өвөрхангай аймгийн зарим сумдад хонин сүргийнхээ ашиг шим, тэсвэрт болон бэлчээр ашиглах чадварыг дээшлүүлэх зорилгоор "Цагаан-Уул" үүлдрийн хонийг сайжруулагчаар ашигладаг байна. Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Уул суманд Цагаан-Уул үүлдрийн хонины цөм сүргийг үржүүлж байна.

Бий болгосон үржил селекцийн арга:

Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Уул сумын хонин сүргийг 1970-аад оноос эхлэн мах-өөх-бүдүүвтэр ноосны чиглэлээр сайжруулах үржил селекцийн ажлыг үе үеийн удирдлага, мэргэжилтнүүд гардан явуулж, гарсан үр төлийгөөр дотор нь сонгон үржүүлж ирсэн байна. Тухайлбал 1972 оноос нутгийн хонины махан ашиг шимийг дээшлүүлэх зорилгоор Хасагийн ууцан сүүлт болон Баяд хуцаар сайжруулж, 1985 онд “Улсын үржлийн ферм” байгуулж байсан бол 1987 оноос ноосны гарц чанарыг сайжруулах зорилгоор Дархад хуцыг ашигласан байна.

Ашиг шимийн үндсэн чиглэл:

Мах-өөх-бүдүүвтэр ноосны

Цагаан-Уул үүлдрийн хонины онцлог:

Цагаан-Уул үүлдрийн хонь нь жилийн турш байгалийн бэлчээрээр маллахад нэн сайн дасан зохицсон, тэсвэр хатуужил сайтай, чийрэг бие цогцостой, галбирын согоггүй, бат бөх ясжилттай биеийн хэмжээ, жингийн үзүүлэлтээрээ Хөвсгөл аймгийн бүс нутагт өсгөн үржүүлж буй бусад үүлдэр, омгийн хониноос илүү, намар эм хонь 56-58 кг, хуц 72-76 кг жинтэй байдаг, Хонины биеийн хэсгүүд тэнцүү хөгжсөн, уртавтар биетэй, арьс нь уян хатан нягт, үрчлээсгүй монхордуу хамартай, хүзүү махлаг, сэрвээ намхан, хуцны ихэнх, эм хонины 50 орчим хувь нь эвэртэй байдаг.

Тохиромжтой хэвшлийн хонины үндсэн ашиг шимийн доод үзүүлэлт:

Цагаан-Уул үүлдрийн хонины тодорхойлолтыг бичсэн:

Б.Чутнай – ХААИС-ийн хүндэт доктор, Шинжлэх ухааны гавьяат ажилтан,  малзүйч, Д.Доржсэмбэ – Монгол Улсын гавьяат малзүйч, Т.Ариунболд - ХААИС-ын багш, магистр,  Т.Г.Баттулга – Хөвсгөл аймгийн ХХААГ-ын дарга асан, малзүйч, Д.Түмэнбаяр- Цагаан-Уул сумын Засаг дарга асан, Т.Чандмаа Цагаан-Уул сумын МЭҮТ-ийн дарга, малын их эмч.

Цаашид баримтлах үржил селекцийн ажлын чиглэл:

Цагаан-Уул үүлдрийн хонийг удам дагуулан үржүүлж, сүргийн дундаж ашиг шимийг нэмэгдүүлэхэд үржүүлгийн ажил чиглэгдэнэ. Хоёр үе солигдоход бүдүүн хуц 71,87, төлгөн хуц 45.72, эм хонь 55,42, охин төлөг 42,34, ноосны бохир гарц хуц 1.83, төлгөн хуц 1.36, эм хонь 1.58, охин төлөг 1.26 кг болно.